خدمات شرکت پست ایران در ارسال مرسولات پستی

شرکت ملی پست ایران خدمات خود را در قالب چهار صورت؛ «عادی»، «سفارشی»، «پیشتاز» و «ویژه» ارائه می‌دهد.

صورت «عادی» همان ارسال از طریق صندوق‌های پستی است که در گذشته رایج بوده و اکنون به ندرت یافت می‌شود. صورت «سفارشی» ارسال مرسولات به شکل سازمان‌یافته‌تر است که می‌توان آن را «صورت ارزان‌تر» پستی نامید. صورت «پیشتاز» ارسال سریع‌تر مرسولات است و صورت «ویژه» ارسال یک‌روزه است. تفاوت این روش‌ها عمدتاً در کیفیت و سرعت ارسال بسته‌هاست.

در «پست ویژه» این امکان وجود دارد که از میان زمان‌های موجود، زمان توزیع بسته توسط مراجعه‌کننده انتخاب گردد. این زمان‌ها معمولاً به قرار ذیل می‌باشند؛

• توزیع در همان روز (حداکثر تا ساعت 22)
• توزیع در روز بعد (حداکثر تا ساعت 10)
• توزیع در روز بعد (حداکثر تا ساعت 12)

واضح است که تعرفه‌ی پستی در صورت‌های مختلف بر اساس سرعت و کیفیت خدمات، قیمت‌گذاری می‌شود.

۲. آیا تمام مرسولات را می‌توان به هر ۴ صورت ارسال نمود؟

در حال حاضر ارسال پستی به شیوه‌ی عادی تقریباً منسوخ گشته است. همچنین بسیاری از مراکز پستی (بدون وجود هیچ‌گونه دستورالعمل آشکاری) از ارائه‌ی خدمات پست سفارشی خودداری می‌نمایند. از سویی خدمات پستِ ویژه، فقط برای مراکز استان‌ها و شهرهای بزرگ امکان‌پذیر می‌باشد و این خدمات از مبدأ و به مقصد اکثر شهرستان‌ها انجام نمی‌پذیرد. به همین سبب در حال حاضر امکان ارسال تمام مرسولات فقط به صورت پیشتاز میسر است.

۳. یک مرسوله پستی به‌طور متداول چندروزه به مقصد می‌رسد؟

(پیش از پاسخ لازم است تذکر داده شود که در خریدهای اینترنتی معمولاً برای زمان‌بندی و تخمین مدت ارسال بسته، باید دو زمان را در نظر گرفته و با هم جمع نمود؛

اول زمانی که فروشگاه برای تأمین و آماده‌سازی سفارش لازم دارد و

دوم زمانی که پست برای انتقال مرسوله نیاز دارد.)

به‌طور متداول، با توجه به بُعد مسافت، پست سفارشی در بازه‌ی زمانی ۲ تا ۷ روزه، پست پیشتاز در بازه‌ی زمانی ۱ تا ۵ روزه و پست ویژه در بازه‌ی زمانی ۱ روزه انجام می‌پذیرد.

که البته در پست‌های سفارشی و پیشتاز، معمولاً نباید روزهای تعطیل و غیرکاری را محاسبه کرد.

در پست ویژه به‌صورت تقریبی می‌توان بر اساس ساعت اعلام‌شده توسط فرستنده، زمان توزیع مرسوله (مانند کتاب) را هم اعلام کرد اما در پست سفارشی و پیشتاز تعیین ساعت توزیع، در حال حاضر امکان‌پذیر نیست.

۴. هزینه ارسال پستی چگونه محاسبه می‌گردد؟

شرکت ملی پست، معمولاً نرخ نامه‌ی پستی خود را در سایت و دفاتر پستی، در معرض دید عموم قرار می‌دهد. این نرخ نامه از الگوی واحدی پیروی می‌کند که با صرف کمی وقت، در پرتال شرکت ملی پست parcelprice.post.ir می‌توان به جزئیات و مدل محاسبه‌ی آن دست‌یافت؛ به‌صورت کلی مبنای محاسبه‌ی نرخ خدمات پستی، شامل چند متغیر است؛

یک) وزن: هرچقدر وزن یک مرسوله بیشتر باشد، هزینه‌ی آن هم افزایش می‌یابد. رده‌های وزنی اداره پست معمولاً بر اساس رِنج­های زیر است:

رِنج 1 تا 500 گرم

رِنج 501 تا 1000 گرم

رنج 1001 تا 2000 گرم

رنج 2001 تا 5000 گرم

و برای وزن‌های بالاتر به ازای هر پنج کیلوگرم.

دو) سایز: با افزایش حجم و اندازه‌ی کارتن‌ها و بسته‌های پستی، هزینه ارسال آن‌ها نیز افزوده می‌گردد. به‌عبارت‌دیگر اگر دو بسته‌ی هم‌وزن داشته باشید که یکی در کارتن سایز هفت و دیگری در کارتن سایز سه بسته‌بندی‌شده باشند، کارتن بزرگ‌تر هزینه‌ی پستی بیشتری خواهد داشت.

سه) مسافت: مسافت بین مبدا و مقصد در هزینه‌های پستی تأثیرگذار می‌باشد. تعیین مسافت با الگوی زیر صورت می‌پذیرد؛

• تعرفه‌‌ی شهری: پایین‌ترین تعرفه را بسته‌ای دارد که آدرس شهر مقصد و مبدا یکی است.
• تعرفه‌ی بین‌شهری: یعنی شهر مقصد و مبدا با هم تفاوت دارند. این تعرفه درصورتی‌که مقصد یکی از کلان‌شهرهای تهران، کرج، مشهد، تبریز، شیراز، اصفهان و اهواز باشد به دلیل وسعت شهر بیشتر از شهرهای دیگر است؛ اما شهرستان‌های این شهرها شامل این تعرفه‌‌ی اضافی نمی‌شوند. به‌عنوان نمونه تعرفه‌ی ارسال یک مرسوله از همدان به اهواز بیشتر از تعرفه‌‌ی ارسال از همدان به آبادان است.
• تعرفه‌ی استان‌های هم‌جوار و غیرهمجوار: ارسال بسته به مقصد استان‌های هم‌جوار، هزینه‌ی پستی کمتری نسبت به استان‌های غیرهمجوار دارد مثلاً ارسال یک بسته از تهران به همدان، گران‌تر از ارسال همان بسته از تهران به قم است؛ زیرا قم، هم‌جوار تهران است.

چهار) زمان تحویل به پست:

درصورتی‌که بسته‌ای در ساعات غیر اداری (14 تا 7) تحویل پست داده شود، مبلغی تحت عنوان «حق شیفت» به هزینه‌ی پست افزوده می‌شود.

پنج) زمان توزیع:

این گزینه جزء خدمات خاص روش پست ویژه است، یعنی اگر می‌خواهید بسته‌ی شما در ساعات خاصی از روز به مقصد تحویل داده شود، تعرفه‌ی متفاوتی خواهد داشت.

۵. آیا شرکت ملی پست، هزینه‌های دیگری نیز دریافت می‌کند؟ چرا گاهی دو مرسوله‌ی مشابه دو هزینه‌ی پستی متفاوت دارند؟

بله این تفاوت‌ها به دلیل تفاوت در میزان خدمات است. شرکت ملی پست ممکن است در ازای ارائه‌ی خدمات جانبی هزینه‌هایی را دریافت نماید.

با مراجعه به سایت https://parcelprice.post.ir می‌توان از خدمات ارائه‌شده اطلاع پیدا کرد. برخی از این هزینه‌ها اجباری بوده، برخی به انتخاب و اختیار مراکز پستی و برخی هم به انتخاب فرستنده می‌باشد.

حال بر اساس نوع خدماتی که فرستنده انتخاب نموده و یا باجه‌های پستی جهت اطمینان یا به‌صورت پیش‌فرض اعمال نموده‌اند، میزان هزینه‌ی پستی افزایش یا کاهش خواهد داشت.

ازجمله‌ هزینه‌های جانبی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• هزینه بیمه مرسولات: عددی ثابت که به ازای آن مرسولات پستی تا سقف مبلغی مشخص بیمه می‌شود تا در صورت قصور پست و آسیب دیدن مرسوله، غرامت آن پرداخت شود. همچنین برای بسته‌هایی که حاوی اشیاء یا اوراق بهادار و ارزشمند باشند، متناسب باارزش اظهارشده، علاوه بر این میزان ثابت، مبلغی اضافه مطابق فرمول‌های از پیش مشخص‌شده اعمال می‌گردد.
• مالیات بر ارزش‌افزوده: معادل 9 درصد از مجموع هزینه‌ی پایه بعلاوه ی بیمه که به کل مبلغ اضافه می‌شود.
• هزینه بسته‌های غیراستاندارد (در وزن یا حجم)
• هزینه پرداخت کرایه در مقصد
• هزینه حق شیفت (برای مرسولاتی که از ساعت 14 تا 7 تحویل باجه داده شوند. *هزینه شناسه الکترونیک
• هزینه ارسال آگهی تحویل

۶. اندازه و وزن استاندارد مرسولات پستی چقدر است؟ و اگر مرسوله‌ای استاندارد نباشد چه باید کرد؟

حداکثر ابعادی که برای مرسولات پستی در نظر گرفته‌شده عبارت است از طول 60 سانتیمتر، عرض 45 سانتیمتر و ارتفاع 20 سانتیمتر (مشروط به اینکه مجموع طول+عرض+ارتفاع از 120 سانتیمتر بیشتر نشود و هیچ‌کدام از اضلاع از 1 متر بیشتر نباشد)

بنابراین در صورت ارسال بسته‌های بزرگ‌تری مثل یخچال، حدود 25 درصد به هزینه‌های پستی تحت عنوان «نرخ مرسولات غیراستاندارد» اضافه می‌شود.

ضمن اینکه حداکثر وزن برای مرسولات پستی قابل‌تفکیک تا 30 کیلوگرم و غیرقابل‌تفکیک تا 40 کیلوگرم است.

۷. چرا قیمت لیبل پستی با مبلغ پرداختی تفاوت دارد؟

قیمتی که بر روی لیبل پستی، مشاهده می‌شود، فقط شامل نرخ پایه‌ی پست و بیمه است و سایر هزینه‌ی های احتمالی مانند مالیات، بسته‌بندی و تسمه کشی و لفاف و … در آن لحاظ نشده است. معمولاً فروشگاه‌های اینترنتی، به‌صورت تخمینی و گاها دقیق این مبالغ را هم محاسبه کرده و در قیمت نهایی پستی که کاربر پیش از پرداخت مشاهده می‌کند، نمایش می‌دهند. در بعضی مواقع نیز، قیمت درج‌شده بر اساس قرارداد خاصی است که بین فروشنده و پست منعقدشده و ازاین‌جهت با مبلغی که خریدار پرداخت کرده متفاوت است.

۸. پاسخگوی بسته‌های معیوب یا مفقودشده کیست؟

اگرچه پست قوانین مطلوبی را برای مراقبت از مرسولات مشتریان خود دارد؛ اما با توجه به تخلیه و بارگیری‌های متعدد مرسولات، قطعاً دراین‌بین و با این حجم از گستردگی جغرافیایی خدمات و با تعداد نفرات و خدمات، درصدی از خطا برای هر کار دیگری هم متصور است.

خصوصاً در مواقعی که حجم مرسولات افزوده شود؛ میزان خطاها و اشتباهات روبه افزایش خواهد گذاشت و از سوی دیگر سطح کیفی خدمات افت خواهد کرد.

معمولاً باجه‌های پستی، از پذیرش بسته‌هایی که به‌صورت غیراستاندارد بسته‌بندی‌شده باشند خودداری می‌کنند. حال اگر بسته‌بندی یک مرسوله ازلحاظ ظاهری و شاکله‌ی آن، کاملاً سالم باشد و محتویات آن آسیب ببیند درصورتی‌که فرستنده در زمان ارسال، مأمور پستی را از آسیب‌پذیر بودن محتوا، مطلع نکرده باشد، مسئولیت هرگونه آسیبی بر عهده‌ی فرستنده است.

اما اگر بسته‌ای به خاطر سهل‌انگاری در حمل‌ونقل و جابجایی‌ها، معیوب گشته باشد، اداره‌ی پست مسئول خسارت آن است و می‌توان از طریق مراجعه حضوری به باجه‌ای که مرسوله به آن تحویل داده‌شده و یا از طریق سامانه eop.post.ir و یا تماس تلفنی با مرکز خدمات تلفنی مشتریان پست 193 نسبت به ثبت شکوائیه خود اقدام و مطابق مقررات درخواست جبران خسارت نمود.

۹. منظور از باجه‌های معطله چیست؟

معطله به بسته‌هایی گفته می‌شود که پس از دو بار مراجعه‌ی پستچی، به دلیل عدم حضور گیرنده، برگشت‌خورده باشد. این بسته‌ها برای مدت کوتاهی (معمولاً کمتر از یک هفته) در باجه‌های معطله نگهداری می‌شود تا گیرنده بتواند مراجعه کرده و بسته خود را تحویل بگیرد حال اگر در این مدت گیرنده برای دریافت بسته مراجعه نکند، مرسوله به آدرس فرستنده عودت داده می‌شود.

۱۰. یک مرسوله به چه علت‌هایی ممکن است به فرستنده برگشت داده شود؟

مرسولات پستی به عللی ازجمله نقص نشانی گیرنده، عدم مراجعه گیرنده برای دریافت مرسوله ثبتی، نقل‌مکان گیرنده، شناخته نشدن گیرنده در نشانی مندرج روی مرسوله، فوت گیرنده، خودداری گیرنده از تحویل و مانند آن توزیع نشود، به فرستنده عودت داده می‌شود.

۱۱. چگونه می‌توان از وضعیت مرسوله اطلاعاتی به دست آورد؟

از طریق شماره تماس 193 و یا پورتال شرکت پست به آدرس https://tracking.post.ir و وارد نمودن کدرهگیری، می‌توان به اطلاعاتی ازجمله تاریخ ارسال، محل ثبت مرسولات پستی و موقعیت فعلی آن دست‌یافت. اگر بسته‌ی شما در مرحله‌ی توزیع باشد، می‌توانید مشخصات پستچی یا همان مأمور توزیع مربوطه را هم در این سایت مشاهده نمایید.

در این رابطه بخوانید: راه پیگیری و رهگیری مرسولات پستی

۱۲. آیا می‌شود هزینه‌ی خرید اینترنتی را درب منزل و پس از دریافت آن به مأمور پست پرداخت کرد؟

اسم این روش «پرداخت در محل» یا «COD» است. فرستنده یا فروشگاه مبدا، طی قراردادی که با پست می‌بندد به خریدار این امکان را می‌دهد که بجای پرداخت آنلاین در سایت، هزینه‌ی خرید خود را پس از تحویل گرفتن کالا در درب منزل به مأمور پستی، پرداخت نماید. با توجه به درصدی که پست به ازای ارائه‌ی این خدمات از فروشنده دریافت می‌کند و همچنین به خاطر وجود تعداد قابل‌توجهی مرسوله برگشتی که هزینه‌ی ارسال آن را شرکت پست از فروشنده دریافت می‌کند، معمولاً بیشتر فروشگاه‌ها از این روش استفاده نمی‌کنند. متأسفانه تعدادی از سفارش‌هایی که به این روش ثبت می‌شوند، سفارش واقعی نیستند و باعث متضرر شدن فروشگاه‌ها شده و این نوع خدمت مطلوب و اعتمادآفرین را زیر سؤال می‌برد

۱۳. هزینه‌ی ارسال پستی به عهده‌ی خریدار است یا فروشنده؟

جواب این سؤال، کاملاً بستگی به قوانین سایت فروشنده و روال کاری آن دارد. بعضی از سایت‌ها یا فروشگاه‌ها، هزینه‌ی پستی را خود متقبل می‌شوند و برخی دیگر هزینه‌ی پستی را هم از خریدار دریافت می‌کنند. یا ممکن است برخی از سایت‌ها بر اساس میزان خرید و یا کسب امتیاز مشخص، ارسال را به‌صورت رایگان انجام دهند.

۱۴. آیا برای ارسال مرسولات، گزینه‌ی دیگری غیر از شرکت ملی پست، وجود دارد؟

ایران جزء باسابقه‌ترین کشورها درزمینه­ی لجستیک و پست بوده که وجود بقایای چاپارخانه‌های مجهز که هنوز هم نام آن‌ها، در برخی مناطق کشور زنده و رایج است، گواه آن می‌باشد.

تا چند سال گذشته، در کشور ما شرکت ملی پست ایران به صورت انحصاری، خدمات مربوط به پست را انجام می‌داد اما در سال‌های اخیر تلاش فراوانی برای شکستن این انحصار صورت پذیرفته است. این تلاش‌ها که به کشیده شدن پای شرکت‌های خصوصی به مسئله‌ی پست انجامیده به‌منظور خارج کردن خدمات پستی کشور از رکود و افت کیفیت صورت پذیرفته است.

اما همچنان با وجود اینکه برخی شرکت‌های پستی خصوصی یا باربری‌ها و پیک‌های شهری، به‌صورت فزاینده به جمع گروه پستی‌ها، اضافه گشته‌اند، اما هنوز که هنوز است هیچ‌یک از این‌ها نتوانسته، گستردگی شبکه‌ی شرکت ملی پست را داشته باشد؛ چرا که هنوز این پست است که خدماتش به تمام نقاط کشور می‌رسد.

۱۵. چه توصیه‌های مهمی برای ارسال پستی وجود دارد؟

توصیه‌هایی که در این زمینه وجود دارد به قرار ذیل می‌باشد؛

• حتماً کد پستی و کد ملی خود را درج کنید، چون نقص آن هم ممکن است سرنوشت بسته‌ی شما را به خطر بیندازد و هم اینکه نقص کد پستی، هزینه‌ی مضاعفی را به بسته‌ی شما تحمیل خواهد کرد.
• هنگام بسته‌بندی، گوشه‌های آسیب‌پذیر کالای خود را با ضربه‌گیر یا کارتن دولایه بپوشانید.
• در صورت امکان دو شماره تلفن درج کنید که در صورت نیاز، پستچی یا کارمندان پست، بتوانند با شما ارتباط بگیرند.
• آدرس را صحیح بنویسید؛ محل درج نشانی گيرنده، قسمت پايين سمت راستِ بزرگ‌ترین ضلع مرسوله است. نشانی گيرنده را خوانا و دقيق، همراه با نام شهر/ روستاي موردنظر (در صورت لزوم با ذكر نام استان) و كد پستي گيرنده بنويسيد.
• دریافت شماره‌ی پستچی از اداره پست یا سامانه‌ی پست و تماس با وی برای دریافت بسته، ازلحاظ قوانین پستی، منعی ندارد.
• سعی کنید مرسولات خود را قبل از ساعت 14 تحویل پست دهید که مشمول هزینه‌ی مضاعف «حق شیفت» نشود.
• اگر برای دریافت مرسوله‌ی خود عجله دارید، به‌محض درج زمان تحویل به نامه‌رسان، با وی تماس بگیرید و برای دریافت مرسوله، هماهنگ شوید.
• طبق زمان‌بندی نوع پست، وضعیت مرسوله را رهگیری و رصد نمایید؛ درصورتی‌که از زمان اعلام‌شده بیش از دو روز تأخیر داشت، به‌صورت تلفنی پیگیری نمایید. ممکن است روند ارسال مرسوله دچار مشکل شده باشد یا برگشت بخورد.